Strajk pracowników

• 13 Marzec 2019

INFORMACJA

dla rodziców dzieci uczęszczających do szkół i przedszkoli,

w których odbędzie się strajk

 

Przypominamy, że zgodnie z przepisami zaistnienie okoliczności uzasadniających konieczność sprawowania przez pracownika osobistej opieki nad zdrowym dzieckiem do lat 8 z powodu nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, jest usprawiedliwioną nieobecnością pracownika w pracy. Stanowi tak § 3 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r.w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 2014 r., poz. 1632).Dowodem usprawiedliwiającym nieobecność w pracy z tego powodu jest oświadczenie pracownika.

Należy pamiętać, że pracownik powinien uprzedzić pracodawcę o przyczynie i przewidywanym okresie nieobecności w pracy, jeżeli przyczyna tej nieobecności jest z góry wiadoma lub możliwa do przewidzenia (przyczyną nieobecności może być ogłoszenie strajku w przedszkolu, do którego uczęszcza dziecko pracownika).

O nieobecności z takiej przyczyny i przewidywanej długości tej nieobecności, pracownik jest obowiązany zawiadomić pracodawcę niezwłocznie, nie później jednak niż w drugim dniu nieobecności w pracy.

Jeżeli obowiązujący u danego pracodawcy regulamin pracy lub układ zbiorowy pracy nie określa sposobu zawiadomienia pracodawcy o przyczynie nieobecności pracownika w pracy, zawiadomienia tego pracownik dokonuje osobiście lub przez inną osobę, telefonicznie lub za pośrednictwem innego środka łączności albo drogą pocztową, przy czym

za datę zawiadomienia uważa się wtedy datę stempla pocztowego. Niedotrzymanie terminu może być usprawiedliwione szczególnymi okolicznościami uniemożliwiającymi terminowe dopełnienie przez pracownika obowiązku określonego w tym przepisie, zwłaszcza jego obłożną chorobą połączoną z brakiem lub nieobecnością domowników albo innym zdarzeniem losowym.

Okres usprawiedliwionej nieobecności rodzica w pracy z powodu zamknięcia przedszkola lub szkoły, jest okresem, za który pracownik otrzymuje zasiłek opiekuńczy. Wynika to z treści art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity: Dz. U. z 2017 r., poz. 1368 ze zm.).

Zgodnie z art. 33 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki, w tym przypadku nie dłużej jednak niż przez okres 60 dni w roku kalendarzowym.

Miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku (art. 35 ust. 1 ustawy).

Powyższe uprawnienie przysługuje rodzicom, współmałżonkowi albo współmałżonce rodzica oraz osobom, które przysposobiły dziecko lub przyjęły na wychowanie i utrzymanie. Uprawnienie do zasiłku nie przysługuje jednak, gdy inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogą zapewnić dziecku opiekę.

 

Brak odpowiedzialności cywilnej uczestnika legalnego strajku

 

 

W związku z wszczęciem przez Związek Nauczycielstwa Polskiego sporu zbiorowego i wystąpieniem możliwości przeprowadzenia strajku, coraz częściej w obiegu medialnym pojawiają się informacje o ewentualności pociągania do odpowiedzialności cywilnej nauczycieli biorących udział w strajku.

 

W szczególności chodzi tu o sugestie dotyczące możliwości kierowania przez rodziców pozwów sądowych przeciwko nauczycielom, którzy powstrzymają się od wykonywania pracy w celu rozwiązania sporu dotyczącego interesów pracowniczych.

 

Kategorycznie należy stwierdzić, że w obowiązującym porządku prawnym nie ma podstawy normatywnej umożliwiającej pozywanie pracowników do cywilnej odpowiedzialności odszkodowawczej w związku z ich udziałem w strajku.

 

Nauczyciele biorący udział w strajku nie ponoszą żadnej odpowiedzialności cywilnej.

 

Należy więc podnieść w tym miejscu, że każdy, kto formułuje sugestię o możliwości pociągania nauczycieli do cywilnej odpowiedzialności odszkodowawczej w związku z ich udziałem w strajku,wywiera bezprawną presję na nauczycieli, a także przeszkadza we wszczęciu i prowadzeniu sporu zbiorowego.

 

Jest to działanie bezprawne,skutkujące odpowiedzialnością karną.

 

Uzasadnienie

 

1. Prawo do strajku jest jedną z podstawowych wolności zagwarantowanych tak w prawie międzynarodowym, jak i w porządku krajowym.

 

W treści art. 11 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z dnia 4 listopada 1950 r. (Dz.U. z 1993 r. nr 61 . poz. 284) zagwarantowano wolność tworzenia związków zawodowych i przystępowania do nich dla ochrony swoich interesów. Artykuł ten zabezpiecza swobodę ochrony interesów członków związku zawodowego za pomocą akcji związkowych.

 

Jednym z najważniejszych środków pozwalających związkom zawodowym skutecznie pełnić tę funkcję jest prawo do strajku¹.

 

Zgodnie z treścią art. 6 pkt 4 Europejskiej Karty Społecznej zdnia 18 października 1961 r. (Dz.U. z 1999 r. nr 8 poz. 67) w celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa do rokowań zbiorowych uznano prawo pracowników do zbiorowego działania w przypadku konfliktu interesów - włączając w to prawo do strajku.

 

Sąd Najwyższy potwierdził aktualność powyższych regulacji na gruncie prawa krajowego stwierdzając, że prawo do strajku należy do podstawowych praw człowieka oraz wolności związkowych².

 

2. Z istoty podstawowego zadania związku zawodowego, którym jest obrona praw i interesów ludzi pracy, określonego w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 263 z późn.zm.) – dalej u.z.z., wynika, że zadaniem związku zawodowego jest obrona interesów pracowników.

 

Według wykładniart. 1 ust. 1 u.z.z.dokonanej przez Sąd Najwyższy - zorganizowanie, przeprowadzenie i kierowanie strajkiem jest typową działalnością związkową³. Zdaniem Sądu Najwyższego wszelkie wątpliwości związane z wykładnią przepisów regulujących strajk powinny być rozstrzygane na rzecz, a nie przeciwko wolności strajku, zgodnie z zasadą in dubio pro libertate⁴.

 

Sąd Najwyższy podniósł jednocześnie, że związek związkowy nie musi stawiać na pierwszym planie interesu pracodawcy⁵. Tym bardziej więc nie można stawiać interesu pracodawcy ponad prawem do prowadzenia zgodnego z prawem sporu zbiorowego, włączając w to prawo do strajku.

 

3. W myśl art. 26 ust. 3 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 174 z późn.zm.) – dalej u.r.s.z., odpowiedzialność cywilną za szkody wyrządzone nielegalnymstrajkiemlub inną nielegalną akcją protestacyjną - ponosi jedynie organizator.

 

Sąd Najwyższy stwierdził, że odpowiedzialność na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym ponosi wyłącznie organizator nielegalnego strajku lub akcji protestacyjnej⁶.

 

Sąd Najwyższy podniósł, że organizatorzy i uczestnicy legalnej akcji strajkowej są objęci immunitetem zwalniającym ich od odpowiedzialności cywilnej.Zdaniem Sądu Najwyższego ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych nie reguluje odpowiedzialności cywilnej innych uczestników strajku - poza organizatorami nielegalnego strajku⁷.

 

Zatem odpowiedzialność cywilna organizatora strajku w ogóle nie występuje w przypadku zorganizowania legalnego strajku.

 

Natomiast zgodnie z treścią art. 26 ust. 3 u.r.s.z.pracownicy (nauczyciele) biorący udział w strajku nie ponoszą żadnej odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone nielegalnym strajkiem lub inną nielegalną akcją protestacyjną. Taka odpowiedzialność nie występuje nigdy.

 

Pracownicy (nauczyciele) biorący udział w legalnym strajku nie ponoszą nawet odpowiedzialności pracowniczej, gdyż zgodnie z treściąart. 23 ust. 1 u.r.s.z., udział w legalnym strajku nie stanowi naruszenia obowiązków pracowniczych.

 

Zatem sugestie dotyczące możliwości pociągania do odpowiedzialności cywilnej nauczycieli biorących udział w legalnym strajku należy potraktować jakopróbę wywierania na nichbezprawnej presji, naruszającej podstawową zasadę dobrowolności udziału w akcji strajkowej, którą zapisano w treści art. 18 u.r.s.z.

 

W związku z tym wprowadzanie do obrotu medialnego informacji o rzekomej odpowiedzialności cywilnej nauczycieli biorących udział w strajku należy zakwalifikować jako przeszkadzaniewe wszczęciu lub w prowadzeniusporu zbiorowego, a więcdziałanie wypełniające dyspozycję art. 26 ust. 1 pkt 1 u.r.s.z.

 

Podlega onow konsekwencji odpowiedzialności karnej, tj. karze grzywny albo karze ograniczenia wolności (art. 26 ust. 1 pkt 1 u.r.s.z.).

 

4. Reasumpcja:

5. Akcja protestacyjna zorganizowana i przeprowadzona zgodnie z obowiązującymi przepisami o rozwiązywaniu sporów zbiorowych wyklucza wszelką odpowiedzialność cywilną organizatora za zorganizowanie strajku (a contratio- art. 26 ust. 3 u.r.s.z.). 

6. Niezależnie od kwestii legalności strajku uczestnicy strajku będący pracownikami, nie ponoszą żadnej odpowiedzialności cywilnej z tego tytułu, ponieważ ustawa o sporach zbiorowych nie przewiduje w ogóle takiej odpowiedzialności (art. 26 ust. 3 u.r.s.z.). 

7. Udział nauczycieli w strajku legalnym nie stanowi naruszenia obowiązków pracowniczych (art. 23 ust. 1 u.r.s.z.).

8. Udział nauczycieli w strajku opiera się o zasadę dobrowolności, a więc decyzja o udziale w strajku musi być suwerenna i nieprzymuszona(art. 18 u.r.s.z.).

9. Wywieranie presji na nauczycieli odnośnie ich udziału w strajku stanowi naruszenie prawa i skutkuje odpowiedzialnością karną (art. 26 ust. 1 pkt 1 u.r.s.z.).

 

 

 

 

Opinię sporządził: Krzysztof Lisowski